Άρθρο του Βασίλη Κυριακάκη για το ξεπούλημα του Εθνικού Οδικού Δικτύου

Το κίνημα ενάντια στα διόδια και το ξεπούλημα του εθνικού οδικού δικτύου

Με αφορμή την προσεχή δίκη (Πέμπτη 24/5/2018) στη Λαμία έξι αγωνιστών του κινήματος κατά των διοδίων που κατηγορούνται ότι στις 23/9/2012 σε μεγάλη κινητοποίηση των κατοίκων της Τραγάνας για την κατάργηση των πλευρικών διοδίων προξένησαν δήθεν φθορά στις μπάρες των διοδίων, θα ήθελα να καταθέσω μερικές σκέψεις:

Το κίνημα ενάντια στα διόδια έκανε την εμφάνισή του μέσα στο 2009 σε διάφορες περιοχές της χώρας μετά τη λειτουργία των πρώτων ιδιωτικών διοδίων και την αύξηση των αντίστοιχων τελών και επομένως και του κόστους μετακίνησης στις εθνικές οδούς, σε εφαρμογή των συμβάσεων παραχώρησης του εθνικού οδικού δικτύου σε ιδιωτικούς ομίλους που υπέγραψε και κύρωσε το 2007 με νόμους η κυβέρνηση Καραμανλή.

Οι όροι εκείνων των συμβάσεων καταπατήθηκαν σύντομα από τους ομίλους των μεγαλοεργολάβων και τις κυβερνήσεις, αφού, ενώ τα έργα σταμάτησαν με ευθύνη των εταιρειών («πάγωσε» ο τραπεζικός δανεισμός), το δημόσιο όχι μόνο δεν ενεργοποίησε ποτέ τις σχετικές προβλεπόμενες ρήτρες καταγγελίας των συμβάσεων, αλλά αντίθετα κάλυπτε τις εταιρίες που εξακολουθούσαν να εισπράττουν διόδια για δρόμους που δεν είχαν ολοκληρωθεί ή δεν είχαν καν ξεκινήσει. Την ίδια στιγμή το δημόσιο κατέβαλλε και οφειλές των εταιρειών προς τις τράπεζες για εξασφάλιση των επιτοκίων από διακυμάνσεις (τα λεγόμενα swaps). Έτσι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα χρόνια που δεν γίνονταν τα έργα οι μεγαλοεργολάβοι είχαν εισπράξει από το δημόσιο και από τα διόδια ποσά μεγαλύτερα από το κόστος των έργων που είχαν κατασκευάσει! Το Δεκέμβρη του 2013, η κυβέρνηση Σαμαρά, επικαλούμενη «παρατεταμένο γεγονός Ανωτέρας Βίας» (δλδ την κρίση, την οποία βέβαια δεν επικαλέστηκε ποτέ για όσους δεν είχαν να πληρώσουν το ρεύμα και τα φάρμακά τους, για τα εκατομμύρια ανέργων και ανασφάλιστων), επέλεξε την επανεκκίνηση των έργων με τροποποίηση των συμβάσεων παραχώρησης που κυρώθηκε με το νόμο 4219/2013. Έτσι, τα έργα θα προχωρούσαν πλέον με χρηματοδότηση κυρίως από το δημόσιο (περίπου το 65% του συνολικού κόστους), το οποίο εγγυήθηκε και τα δάνεια, καθώς και την κάλυψη των ενδεχόμενων απωλειών εσόδων των εταιρειών, και μάλιστα χωρίς καμιά ουσιαστική δέσμευση για το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των έργων. Αναγνώρισε δε ευθύνη δήθεν του δημοσίου για τις καθυστερήσεις καταβάλλοντας στις εταιρίες εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ως ποινικές ρήτρες (αποζημιώσεις με διάφορες αιτιολογίες, όπως αρχαιολογικά, απαλλοτριώσεις κλπ).

Οι πρώτες επιτροπές κατοίκων και φορέων ενάντια στα διόδια μέσα από ποικίλες μαζικές δράσεις (ενημερωτικές εκδηλώσεις, καταλήψεις και άνοιγμα διοδίων για ελεύθερη διέλευση των οχημάτων, στήριξη του δικαιώματος άρνησης πληρωμής κ.ά.) ανέδειξαν μαζικά το αίτημα της κατάργησης των συμβάσεων παραχώρησης και όλων των διοδίων, καθώς και το μεγάλο ζήτημα της ελεύθερης μετακίνησης σε όλο το οδικό δίκτυο της χώρας ως δημόσιο κοινωνικό αγαθό. Το κίνημα ενάντια στα διόδια άρχισε να γιγαντώνεται και να συντονίζεται πανελλαδικά κυρίως μέσα από τη δημιουργία του Πανελλαδικού Συντονιστικού Επιτροπών Αγώνα κατά των Διοδίων το Δεκέμβρη 2009 με τη συμμετοχή της μεγάλης πλειοψηφίας των τοπικών επιτροπών, καθώς και μέσα από τη δημιουργία του κινήματος «Δεν Πληρώνω». Κατάφερε έτσι να εκφράσει τη συσσωρευμένη οργή και αγανάκτηση της πλειοψηφίας του λαού για το ξεπούλημα των εθνικών δρόμων κα την αύξηση των διοδίων, αλλά και για  τη γενικότερη ραγδαία επιδείνωση της ζωής του μετά την έλευση των πρώτων μνημονιακών μέτρων της κυβέρνησης Παπανδρέου και την εγκαθίδρυση του μνημονιακού καθεστώτος στη χώρα από το Μάη 2010. Ήταν τέτοια η απήχηση του κινήματος κατά των διοδίων στο λαό, που πλήθαιναν καθημερινά οι πολίτες που αρνούνταν στην πράξη την πληρωμή των διοδίων, φτάνοντας κατά τη μεγάλη έξοδο των Χριστουγέννων 2010 οι μισοί περίπου οδηγοί να περάσουν τα διόδια χωρίς να πληρώσουν!

Βλέποντας λοιπόν οι εταιρίες των δρόμων να μειώνονται οι εισπράξεις τους και το μνημονιακό καθεστώς να βλέπει με ανησυχία την εν δυνάμει γενίκευση της ανυπακοής και της ριζοσπαστικοποίησης, οι μνημονιακές κυβερνήσεις αποφάσισαν το χτύπημα του κινήματος και των αγωνιστών ενάντια στα διόδια. Αρχικά η κυβέρνηση Παπανδρέου τον Φλεβάρη 2011 με την «τροπολογία Ρέππα» (άρθρο 17 παρ.2, ν. 3920/2011) που κατέστησε την άρνηση καταβολής διοδίων διοικητική παράβαση του ΚΟΚ βεβαιωμένη αυτοπροσώπως από αστυνομικά όργανα, και στη συνέχεια η κυβέρνηση Παπαδήμου τον Απρίλη 2012 με την «τροπολογία Βορίδη» (άρθρο 143 παρ.2, ν. 4070/12) που επέτρεψε τη βεβαίωση της παράβασης και μέσω της καταγραφής καμερών και καθιέρωσε ως ποινικό αδίκημα την παρεμπόδιση της λειτουργίας των διοδίων, επέφεραν σοβαρό πλήγμα στην ανάπτυξη του κινήματος κατά των διοδίων. Ξεκίνησαν επίσης και συνεχίζονται ως σήμερα οι συστηματικές διώξεις εκατοντάδων αγωνιστών του κινήματος που κατηγορούνται για πλήθος αδικημάτων του ΠΚ. Κι ενώ στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι κατηγορίες κατέπεσαν μέσα στις δικαστικές αίθουσες, εκκρεμούν ακόμη ποινικές δίκες γύρω από τις οποίες συνεχίζεται η αντιπαράθεση της πολιτικής και δικαστικής εξουσίας με το κίνημα κατά των διοδίων.

Παρά την αναχαίτιση της ανάπτυξής του, η δυναμική του κινήματος ενάντια στα διόδια συνέβαλλε στη διαμόρφωση του ριζοσπαστισμού του ελληνικού λαού που τροφοδότησε το μεγάλο κίνημα των πλατειών το καλοκαίρι του 2011. Ήταν το πρώτο κίνημα μαζικής ανυπακοής ενάντια στην ιδιωτικοποίηση ενός δημόσιου αγαθού και «προάγγελος» των μετέπειτα κινημάτων ενάντια στα χαράτσια, στα εισιτήρια, στις διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος, στην ιδιωτικοποίηση του νερού, στους πλειστηριασμούς και στο ξεπούλημα όλης της δημόσιας περιουσίας και των κοινωνικών αγαθών που επιταχύνθηκε από όλες τις μνημονιακές κυβερνήσεις και ολοκληρώνεται από τη σημερινή μνημονιακή κυβέρνηση Τσίπρα – Καμμένου μετά και από την ιστορική προδοσία των ελπίδων του ελληνικού λαού για ανατροπή του μνημονιακού καθεστώτος, ελπίδες που έφεραν τον Γενάρη 2015 τον τότε ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα στην διακυβέρνηση της χώρας και εκφράστηκαν ιδιαίτερα με το μεγάλο ΟΧΙ στο δημοψήφισμα της 5^ης Ιούλη 2015.

Ειδικότερα στο θέμα των διοδίων οι κυβερνήσεις Τσίπρα – Καμμένου συνέχισαν την πολιτική των προηγούμενων διατηρώντας τις συμβάσεις παραχώρησης του 2013, παρά τις παλαιότερες διακηρύξεις και τις κατά καιρούς ψευτοϋποσχέσεις για μείωση των τιμών των διοδίων. Ως αποτέλεσμα είχαμε την τρομακτική αύξηση των σταθμών διοδίων σε όλη σχεδόν τη χώρα και την αντίστοιχη εκτίναξη των τελών διέλευσης, κάνοντας απαγορευτική πλέον τη μετακίνηση για χιλιάδες πολίτες, «φυλακίζοντας» τους κατοίκους ολόκληρων χωριών και πόλεων, που για να πάνε στην εργασία τους είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν δυο ή και τρία μηνιάτικα ετησίως (παγκόσμια πρωτοτυυπία!) ή να διακινδυνεύουν τη ζωή τους στους επικίνδυνους παράδρομους, όπου υπάρχουν. Την ίδια στιγμή  οι εταιρείες αυξάνουν τα κέρδη τους, ενώ ο ελληνικός λαός που εδώ και δεκαετίες έχει χιλιοπληρώσει τους δρόμους μέσα από την άμεση και έμμεση φορολογία (τέλη κυκλοφορίας, καύσιμα, ασφάλιστρα αυτοκινήτων) στερείται του δημόσιου κοινωνικού αγαθού της ελεύθερης μετακίνησης στους εθνικούς δρόμους (κάτι που ούτε ο «πατέρας» του νεοφιλελευθερισμού Μίλτον Φρίντμαν δεν είχε φαναταστεί!). Παράλληλα, στέλνουν και σήμερα στη δικαιοσύνη αγωνιστές του κινήματος που συμμετείχαν σε ειρηνικές κινητοποιήσεις, καθώς και βουλευτές που σπεύδουν για συμπαράσταση σε αυτές.

Σήμερα το μεγάλο αίτημα του κινήματος κατά των διοδίων για ελεύθερη μετακίνηση σε δημόσιους δρόμους χωρίς διόδια παραμένει και ζητά ακόμη τη δικαίωσή του. Ο αγώνας και η ανυπακοή συνεχίζεται και στους δρόμους και στις δικαστικές αίθουσες για κατάργηση των νόμων Ρέππα και Βορίδη, την κατάργηση των εκκρεμών χρηματικών ποινών, την αμνήστευση των ποινικών αδικημάτων. Το κίνημα ανυπακοής διευρύνεται και με τον αγώνα για την υπεράσπιση της πρώτης κατοικίας, του κοινωνικού κράτους και της δημόσιας περιουσίας, με τον τιτάνιο αγώνα για την απελευθέρωση της χώρας από τα δεσμά της ΕΕ και του χρέους, από το καθεστώς των μνημονίων και της διαρκούς επιτήρησης και επιτροπείας.

Η αξιοπρέπεια δεν φυλακίζεται! Δεν φοβόμαστε τις δίκες και θα νικήσουμε!

Λαμία, 20/5/2018

Βασίλης Κυριακάκης

Γιατρός, αγωνιστής του κινήματος κατά των διοδίων, πρώην δημοτικός σύμβουλος με την «Παρέμβαση Πολιτών για τη Λαμία», πρώην Βουλευτής.